Przedawnienie roszczeń to jedna z kluczowych instytucji prawa cywilnego, która dotyczy zarówno wierzycieli, jak i dłużników. Jego celem jest wprowadzenie pewności i porządku w obrocie prawnym, ograniczając możliwość dochodzenia roszczeń po długim czasie.
Przyjrzyjmy się, czym jest przedawnienie roszczeń, jakie są jego konsekwencje, jak wierzyciele mogą uniknąć przedawnienia swoich roszczeń, a także jak dłużnicy mogą sprawdzić, czy roszczenie wobec nich już nie uległo przedawnieniu.
Przedawnienie roszczeń – najważniejsze kwestie
Przedawnienie roszczeń polega na tym, że po upływie określonego czasu osoba uprawniona do dochodzenia roszczenia (np. wierzyciel) traci możliwość jego dochodzenia przed sądem. Innymi słowy, dłużnik, który nie zapłacił długu lub nie spełnił innych zobowiązań, po upływie określonego czasu może bronić się przed roszczeniem powołując się na przedawnienie. Z perspektywy dłużnika oznacza to, że po upływie czasu nie musi już spełniać roszczenia, nawet jeśli jest ono zasadne.
Jakie są terminy przedawnienia?
Terminy przedawnienia różnią się w zależności od rodzaju roszczenia. Zasadniczo rozróżnia się:
- przedawnienie roszczeń majątkowych – najczęściej spotykany termin to 6 lat, choć w przypadku roszczeń wynikających z działalności gospodarczej okres ten wynosi 3 lata;
- przedawnienie roszczeń o alimenty – w tym przypadku termin wynosi 3 lata, ale może być on uzależniony od sytuacji (np. w przypadku dzieci, które nie osiągnęły pełnoletności);
- przedawnienie roszczeń o odszkodowanie – w zależności od rodzaju szkody termin wynosi 3 lub 6 lat;
- przedawnienie roszczeń wynikających z czynów niedozwolonych – takie roszczenia przedawniają się w ciągu 3 lat, ale bieg tego terminu może rozpocząć się dopiero od momentu, w którym poszkodowany dowiedział się o szkodzie i o osobie, która za nią odpowiada.
Terminy te mogą być różne w zależności od specyfiki sprawy, dlatego tak ważne jest, aby dobrze znać regulacje prawne dotyczące konkretnego roszczenia.
Jak wierzyciele mogą uniknąć przedawnienia swoich roszczeń?
Dla wierzycieli kluczowe jest, aby byli świadomi terminu przedawnienia roszczeń, które przysługują im wobec dłużników. Istnieją jednak sposoby, które pozwalają na zapobieganie przedawnieniu lub jego przerwanie:
- przerwanie biegu terminu przedawnienia – przedawnienie może zostać przerwane na skutek działań wierzyciela, np. poprzez wniesienie sprawy do sądu, złożenie wniosku egzekucyjnego, zawarcie ugody czy też uznanie długu przez dłużnika, w przypadku przerwania biegu terminu przedawnienia, zaczyna on biec na nowo, licząc od dnia przerwania;
- zawarcie ugody – jeśli wierzyciel i dłużnik zawrą porozumienie dotyczące spłaty długu lub innych zobowiązań, przerwie to bieg terminu przedawnienia;
- wniesienie pozwu do sądu – jedną z najskuteczniejszych metod przerwania przedawnienia jest wniesienie pozwu sądowego, po złożeniu pozwu przed sądem, termin przedawnienia zostaje wstrzymany.
Jak dłużnicy mogą sprawdzić, czy roszczenie jest już przedawnione?
Dłużnicy, którzy otrzymują wezwania do zapłaty lub inne roszczenia od wierzycieli, powinni dokładnie sprawdzić, czy takie roszczenie nie jest już przedawnione. Można to zrobić na kilka sposobów:
- obliczenie terminu przedawnienia – ważne jest, aby dłużnik znał datę, od której biegnie termin przedawnienia (np. data wymagalności roszczenia) i kiedy ten termin upływa;
- przerwanie biegu przedawnienia – dłużnik powinien również sprawdzić, czy w jego sprawie doszło do przerwania terminu przedawnienia (np. poprzez wniesienie pozwu do sądu, uznanie długu);
- konsultacja z prawnikiem – dłużnik, który ma wątpliwości co do terminu przedawnienia, powinien skorzystać z pomocy prawnika, w przypadku skomplikowanych spraw dłużnik może nie wiedzieć, czy termin przedawnienia już upłynął, w takim przypadku warto skonsultować się z prawnikiem, który przeanalizuje całą sytuację i pomoże podjąć odpowiednie kroki.
Przedawnienie roszczeń to instytucja prawna, która wprowadza pewność obrotu prawnego, ale również niesie ze sobą konsekwencje zarówno dla wierzycieli, jak i dłużników. Wierzyciele powinni dbać o terminowe dochodzenie swoich roszczeń, by nie dopuścić do ich przedawnienia, a dłużnicy muszą być świadomi swoich praw, aby sprawdzić, czy nie są już zobowiązani do zapłaty przedawnionych roszczeń. Jeśli masz pytania, skontaktuj się z naszą Kancelarią.
