W dużym uproszczeniu instytucja warunkowego przedterminowego zwolnienia z odbycia reszty kary pozwala na skrócenie czasu jej trwania. Innymi słowy, dzięki temu rozwiązaniu nie trzeba odbywać zasądzonej kary w całości. Możliwość ta dotyczy zarówno kar pozbawienia, jak i ograniczenia wolności.
Co trzeba zrobić?
Aby skorzystać z warunkowego przedterminowego zwolnienia z odbycia reszty kary należy spełnić szereg warunków.
Przede wszystkim o takie zwolnienie może ubiegać się skazany, który ma za sobą już co najmniej połowę z orzeczonej względem niego kary.
Wyżej wymieniony termin nie znajduje zastosowania w szczególnych przypadkach, takich jak:
– kara 25 lat pozbawienia wolności – wówczas zwolnienie możliwe jest najwcześniej po 15 latach kary
– kara dożywotniego pozbawienia wolności – tu o zwolnienie można ubiegać się po odbyciu co najmniej 25 lat kary
– recydywa podstawowa – koniecznym warunkiem jest odbycie minimum 2/3 zasądzonej kary
– recydywa wielokrotna – w tym przypadku skazany musi odbyć co najmniej 3/4 orzeczonej względem niego kary.
Oczywiście upływ czasu to nie jedyny czynnik decydujący o możliwości skutecznego ubiegania się o warunkowe przedterminowe zwolnienie.
Kluczową kwestię stanowi także zachowanie skazanego. Warto przy tym zaznaczyć, że brane pod uwagę powinno być jego postępowanie nie tylko w okresie odbywania kary, ale również przed popełnieniem przestępstwa oraz w czasie bezpośrednio po zdarzeniu (a więc jeszcze przed skazaniem). Przede wszystkim, to właśnie zachowanie skazanego ma przekonać sąd o zasadności zastosowania nadzwyczajnej instytucji jaką jest przedterminowe zwolnienie. Chodzi tutaj między innymi o stosunek sprawcy do popełnionego czynu (choćby to, czy wyraża skruchę), bądź też naprawienie wyrządzonej przestępstwem szkody (lub przynajmniej starania podjęte w tym kierunku). Rozpatrując wniosek o warunkowe zwolnienie, sąd bierze pod uwagę również okoliczności popełnienia przestępstwa. Należy przez to rozumieć przede wszystkim sposób dokonania czynu oraz motywację, która towarzyszyła sprawcy. W przypadku przebywania w zakładzie karnym, na skuteczność wniosku mogą wpłynąć takie okoliczności, jak: uzyskiwane nagrody za dobre sprawowanie, odpowiednie wykorzystanie przepustek, udział w programach resocjalizacyjnych itp. Praktyka pokazuje, że nieodzownym elementem jest pozytywna opinia przedstawiciela zakładu karnego.
Aby uzyskać warunkowe przedterminowe zwolnienie z odbycia reszty kary wszystkie opisane dotąd okoliczności muszą przekonać sąd, że skazany, po udzieleniu mu warunkowego przedterminowego zwolnienia, będzie przestrzegał porządku prawnego, a w szczególności nie popełni ponownie przestępstwa.
W razie pozytywnego rozpatrzenia wniosku, pozostała część kary przekształca się w okres próby. Nie może on być jednak krótszy niż 2 lata, ani dłuższy niż 5 lat. Wyjątkami są recydywa wielokrotna (gdzie okres próby nie może być krótszy niż 3 lata) oraz warunkowe zwolnienie z reszty 25-letniej lub dożywotniej kary pozbawienia wolności – wówczas obowiązuje 10-letni okres próby.
W teorii wniosek o warunkowe przedterminowe zwolnienie może złożyć m.in. prokurator, dyrektor zakładu karnego oraz sądowy kurator zawodowy. Postępowanie to może zostać również wszczęte z urzędu przez sąd. W praktyce jednak wnioski składane są przez skazanych i ich obrońców. Każdy wniosek powinien być przygotowany jak najlepiej, albowiem kolejny (w razie niepowodzenia) można złożyć dopiero po upływie 3 miesięcy (w przypadku skazania na karę pozbawienia wolności do lat 3) lub 6 miesięcy (dotyczy skazanych na karę powyżej 3 lat pozbawienia wolności).
Czy warto?
Oczywiście, że tak. Warunkowe przedterminowe zwolnienie oprócz oczywistej korzyści jaką jest brak konieczności odbywania całej kary, zapewnia wcześniejsze zatarcie skazania. W przypadku gdy skazany przejdzie pomyślnie okres próby (tj. warunkowe zwolnienie nie zostanie odwołane) karę uważa się za odbytą już z chwilą warunkowego zwolnienia (a nie zakończenia okresu próby jak ma to miejsce w przypadku całej kary).
